25/01/2022

بسم الله الرحمن الرحيم

Op 9 januari jongstleden zijn wij als bestuur van IKO de Eendracht in gesprek gegaan met de directie van het onderzoeks- en adviesbureau Nuance door Training en Advies (NTA). De directe aanleiding hiervoor zijn de verschillende publicaties uit oktober vorig jaar in het landelijk dagblad NRC. Het dagblad publiceerde over heimelijke ‘krachtenveldanalyses’ die door het adviesbureau in opdracht van gemeentebesturen zijn verricht bij vele moskeeën, waaronder moskeeën die zijn aangesloten bij onze koepelorganisatie. Het doel van deze onderzoeken betrof het in kaart brengen van mogelijke signalen van radicalisering. Deze geheime onderzoeken en de publicaties daarover hebben voor veel onrust gezorgd binnen de moslimgemeenschap. Reden waarom wij als bestuur van IKO de Eendracht het gesprek zijn aangegaan met NTA.

NTA begreep onze zorgen en de grote zorgen binnen de moslimgemeenschap over de uitgevoerde onderzoeken. Wij werden daarom behoorlijk meegenomen in de totstandkoming van de onderzoeken, de wijze waarop deze onderzoeken zijn uitgevoerd en het proces daarna met betrekking tot het uitlekken van de onderzoeksrapporten.

Volgens NTA werden de onderzoeken – naar het in kaart brengen van signalen van alle vormen van radicalisering bij allerlei soorten organisaties – uitgevoerd in drie fasen. De fasen betreft bureau-onderzoek, veldonderzoek en een analyse- en rapportagefase. “In het bureau-onderzoek verzamelen wij openbare informatie, die voor iedereen te verkrijgen is. Denk aan namen van bestuurders bij de KvK of informatie die openbaar op het internet staat. Het veldonderzoek dient slechts en alleen om de informatie uit het bureauonderzoek te falsificeren of te bevestigen,” zo legt de heer Tuzani (algemeen directeur bij NTA en belijdend moslim) uit. “Het veldonderzoek verrichten wij middels het zogeheten sneeuwbalsampling. We benaderen respondenten die bijvoorbeeld onderzoeker, expert of betrokkene zijn en die brengen ons weer in contact met nieuwe respondenten. Dat gebeurt op vrijwillige basis en met instemming. De sneeuwbal wordt op die manier langzaam groter. Het eerste balletje (dat is dus de eerste persoon die we benaderen) maken we op verschillende plekken. Dat wil dus zeggen dat we onze informatie trianguleren; we verifiëren informatie bij verschillende bronnen om de validiteit van de antwoorden te verhogen. Tenslotte geven wij in de analyse- en rapportage fase beleidsmedewerkers handvaten hoe om te gaan met deze informatie.” aldus de heer Tuzani.

Tijdens het gesprek werd snel duidelijk dat NTA het pijnlijk vond dat de moslimgemeenschap negatief is neergezet in de publicaties. Volgens de heer Tuzani is dat onterecht en heeft de islamitische gemeenschap juist in belangrijke mate bijgedragen aan de veiligheid in Nederland bij het tegengaan van extremisme.

De focus in de publicaties lag erg op de bij ons aangesloten moskee El Mouahidin uit Ede. NTA vond het erg pijnlijk hoe deze moskee in de publicaties is neergezet op basis van een geheim onderzoeksrapport. De beeldvorming jegens moskee El Mouahidin, zoals dat is neergezet door het NRC, is volgens NTA niet correct. Volgens NTA heeft het NRC derhalve een beeld geschetst op basis van een onderzoeksrapport die door NTA als bron wordt weersproken. Waarschijnlijk is deze omissie totstandgekomen omdat het NRC zich voornamelijk heeft gefocust op de onderzoeksmethode en louter daarover vragen gesteld. Door ook op inhoud van het onderzoeksrapport te publiceren – zonder deugdelijk wederhoor bij het adviesbureau over de betekenis, relevantie en actualiteit van gepubliceerde citaten – is de moslimgemeenschap wederom in een kwaad daglicht gezet. NTA geeft daarom aan bereid te zijn om te helpen om het beeld dat geschetst is over deze moskee recht te zetten.

Tijdens het gesprek hebben wij als bestuur verschillende inlichtingen ontvangen die ons doen concluderen dat verschillende zaken, zoals die zijn geschetst in de NRC-artikels, geen recht doen aan de waarheid. Zo vloeien de termen ‘informant’ of ‘infiltrant’ niet voort uit de onderzoeksrapporten maar werden deze termen geciteerd uit reacties van mensen op die onderzoeksrapporten. Voorts zijn de publicaties over de onderzoeksrapporten zo ingestoken dat het lijkt alsof het om actuele onderzoeken gaat. Het gaat hier echter om onderzoeken van vijf jaar geleden. Het NRC heeft totaal geen aandacht geschonken aan de vraag of de onderzoeksrapporten actueel en valide zijn. Over de inhoud is bij het adviesbureau ook geen deugdelijk wederhoor toegepast. Daarmee zijn moskeeën onnodig beschadigd achtergebleven omdat lezers uitgaan van actuele onderzoeksresultaten waar nog steeds rechten aan zouden kunnen worden ontleend. Wat ons ook opviel was dat de artikel zijn geschreven door een journalist, die vaker negatief of polariserend schrijft over kwesties die de moslimgemeenschap aangaan. Een opmerkelijk detail is dat dezelfde journalist die de NRC artikels schreef verantwoordelijk is geweest voor het negatieve klimaat in 2017 jegens de moslimgemeenschap. Zijn artikels uit 2017 hebben de onderzoeken van de parlementaire onderzoekscommissie POCOB ingeleid naar buitenlandse ongewenste financiering van moskeeën. Als geloofwaardige bron verwees deze journalist ook veelvuldig naar de NCTV. Saillant detail is ook dat dezelfde journalist een negatief artikel schreef over moskee El Mouahidin met ook weer als enige bron de NCTV. Deze journalist heeft in vergaande mate het klimaat geschept voor gemeentes en NCTV om vergaande publieke middelen vrij te maken in 2017 voor onderzoeken naar radicalisering en voor wetgeving die de moskeeën hard gaan raken. Ook de uitsluiting van moskeeën door financiële instellingen kunnen herleid worden naar zijn inleidende artikelen over ongewenste financiering van moskeeën. Wij vinden het niet chique dat het NRC de hand niet in eigen boezem steekt als gevolg van onvoldoende en onzorgvuldig onderzoek in het verleden, maar het vingertje wijst naar gemeentes, NCTV en adviesbureaus. Het NRC heeft namelijk in vergaande mate bijgedragen aan het klimaat om deze verschillende onderzoeken te verrichten naar moskeeën. Rode draad in het verhaal is dat de moslimgemeenschap in de publicaties van het NRC vrijwel altijd negatief naar voren komt. Het betreft de moslimgemeenschap vrijwel altijd als veiligheidsvraagstuk. Wij hebben besloten om niet mee te gaan in de escalatie pogingen van de media. Wij hebben samen met het adviesbureau NTA besloten om te deëscaleren.

Met NTA hebben wij afgesproken dat duidelijk gemaakt wordt dat de in de NRC-artikels inhoudelijk geschetste beelden over de moskeeën niet kloppen. Ook hebben wij afgesproken dat duidelijk gemaakt wordt dat de onderzoeken en de resultaten daarvan zeer gedateerd zijn waardoor verschillende publicaties ook om die reden weinig tot niets bijdragen aan de actualiteit. Als bestuur van IKO de Eendracht kijken wij terug op een verhelderend gesprek waarin NTA zich transparant en constructief heeft opgesteld. De pijnpunten zijn goed benoemd. Daarmee heeft het adviesbureau zich ook kwetsbaar opgesteld. Wij bedanken het adviesbureau voor haar medewerking. Tot slot kijken wij uit naar de vervolgontwikkelingen waarbij de gemaakte afspraken zullen worden gemonitord. Wij zullen jullie verder blijven informeren.